Tłuszcze powinny dostarczać nie więcej niż 25-35% energii, z czego podaż kwasów tłuszczowych nasyconych w diecie nie powinna przekraczać 7% energii.
Nasycone kwasy tłuszczowe występują głównie w produktach pochodzenia zwierzęcego, takich jak smalec, słonina, masło, mięso, jaja i sery.
Nienasycone kwasy tłuszczowe znajdują się głównie w produktach pochodzenia roślinnego. Wśród tej grupy występują tzw. Niezbędne Nienasycone Kwasy Tłuszczowe (NNKT).
Do grupy tych kwasów należą:
- Kwas α-linolenowy (ALA) należący do rodziny kwasów omega-3. Jest on prekursorem pozostałych kwasów z tej rodziny: kwasu dokozaheksaenowego (DHA) i kwasu eikozapentaenowego (EPA).
- Kwas linolowy (LA) należący do rodziny omega-6. Jest on prekursorem kwasu γ-linolenowego (GLA) i kwasu arachidonowego (AA).
Tłuszcze są przede wszystkim źródłem energii, wchodzą w skład ważnych hormonów, są elementem budulcowym błon komórkowych (fosfolipidy), a także są ważnym źródłem zapasowej energii.
Kwasy omega-3 wywierają korzystny wpływ na: rozwój i czynność układu nerwowego, rozwój funkcji poznawczych, prawidłowy rozwój fizyczny i psychoruchowy, działają korzystnie na poziom cholesterolu w surowicy, działają przeciwzapalnie oraz obniżają ciśnienie krwi. Zasadnicze znaczenie ma zapewnienie właściwej podaży kwasów omega-3 w czasie ciąży, laktacji, a także w wieku rozwojowym. Szczególnie istotne jest zaopatrzenie rozwijającego się płodu i dziecka w kwas dokozoheksaenowy (DHA), który w dużych ilościach odkłada się w rozwijającym się ośrodkowym układzie nerwowym.
Zbyt wysoka podaż tłuszczów, zwłaszcza nasyconych sprzyja powstawaniu otyłości i chorób układu krążenia. Adipocyty (komórki tłuszczowe) namnażają się do trzeciego roku życia, później jedynie się powiększają, dlatego tak ważne jest wyrabianie prawidłowych nawyków żywieniowych od wczesnego dzieciństwa. Niedobór niezbędnych nienasyconych kwasów tłuszczowych może skutkować nieprawidłowym rozwojem ośrodkowego układu nerwowego u dziecka, objawiającym się min. pogorszeniem ostrości widzenia, gorszym rozwojem fizycznym i psychoruchowym dziecka oraz zwiększoną częstością infekcji. U dzieci starszych sprzyjać może powstawaniu zaburzeń lipidowych prowadzących do chorób sercowo-naczyniowych w wieku dorosłym.
Dr n. med. Katarzyna Bąk-Drabik
Katedra i Klinika Pediatrii w Zabrzu
Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach